Bitwa na Łuku Kurskim - Operacja na Łuku Kurskim została opatrzona kryptonimem Zitadelle. Była to ostatnia niemiecka ofensywa na froncie wschodnim o wyraźnym charakterze strategicznym, której celem było przejęcie ponownie inicjatywy po klęsce stalingradzkiej.
Klęska stalingradzka spowodowała reorganizację wojsk niemieckich. Hitler zlikwidował grupę armii B, natomiast grupa armii Don została przekształcona w grupę armii południe pod dowództwem feldmarszałka von Mansteina. Przegrupowanie jednak nie zmieniło sytuacji na froncie - Niemcy muszą się wycofywać z Rostowa, Charkowa, a armiom niemieckim grozi okrążenie. W takiej sytuacji w sztabie niemieckim narodził się plan kontruderzenia. Armie niemieckie rozpoczną swoją operację 22 lutego 1943 roku. Do akcji zostały użyte 1 i 4 armia pancerna oraz Armijna Grupa Kempf. Rozpoczęcie działań miało na celu zmylenie armii czerwonej, jakoby strona niemiecka przygotowywała się do obrony. Plan się udał, co pozwoliło Niemcom rozbić zgrupowanie pancerne gen. Popowa. W linii frontu powstała około 200 kilometrowa luka, armia radziecka musiała zatrzymać swoją ofensywę i przejść do obrony. Próba zatrzymania nacierających oddziałów niemieckich sztab radziecki skierował przeciwko nim korpus pancerny 3 armii, ale plan się nie powiódł, a korpus zostanie schwytany w pułapkę II Korpusu Pancernego SS. To otworzyło Niemcom drogę na Charków. Miasto miało być zajęte szybkim manewrem oskrzydlającym dla uniknięcia strat poprzez walki w mieście. Zadanie zdobycia miasta zostało zlecone dywizjom pancernym SS. Próba zdobycia miasta z marszu zakończyła się niepowodzeniem. Po trzech dniach walk Charków został zdobyty, a oddziały armii czerwonej zmuszone zostały do wycofania się. Jednocześnie pancerna dywizja SS Totenkopf miała zablokować ten odwrót. Oddziały radzieckie zostały zablokowane, próba przebicia się przez kordon niemiecki doprowadziła do zniszczenia 25 Dywizji Piechoty Armii Czerwonej. Dywizje niemieckie wspierane przez samoloty 4 floty zostały skierowane przeciwko Biełgorodowi, miasto zostało zdobyte, a front został wyrównany. W tych walkach armia czerwona straciła 240 tysięcy żołnierzy w ciągu dwóch miesięcy.
1 kwietnia obok dywizji pancernych dywizje grenadierów. Sztab niemiecki rozpoczął przygotowania do kolejnej operacji. Jej celem było odebranie przeciwnikowi inicjatywy strategicznej. Operacja została opatrzona kryptonimem Zitadelle i zakładała zdobycie pozycji radzieckich w rejonie Orła i Kurska. Oddziały radzieckie miały zostać zgniecione przez nacierające dywizje niemieckie. Plan operacji został opracowany, a jej termin został wyznaczony początkowona 3 maja, później został przesunięty. Hitler zwołał naradę w dniu 4 maja, na której rzeczowo przedstawił sytuację, propozycję działań feldmarszałka Mansteina oraz zastrzeżenia do niego ze strony Waltera Modela. Model twierdził, że na wyznaczonych planem liniach ataku Rosjanie umocnili pozycje obronne, umacniając stanowiska artylerii i środki przeciwpancerne. Model zaproponował zastosowanie innej taktyki. Hitler zapowiedział wzmocnienie armii niemieckiej przez dostawy czołgów Panter i Tygrysów, co miało nastąpić do 10 czerwca. Narada zakończyła się bez rozstrzygnięcia, nie wyznaczono nowego terminu operacji.
10 maja odbyło się posiedzenie sztabu niemieckiego, przeciwko planowanej operacji wypowiadał się Guderian, który wprost pytał Hitlera: dlaczego chce pan akurat w tym roku przedsięwziąć natarcie na wschodzie? Czy myśli Pan, że ludzie w ogóle wiedzą, gdzie leży Kursk? Dla świata jest rzeczą zupełnie obojętne, czy mamy Kursk, czy go nie mamy. Niech pan zaniecha tego zamiaru”. 11 maja Hitler podjął decyzję, wyznaczając początek operacji na połowę czerwca. Ponieważ wystąpiły trudności z dostawami czołgów termin został ponownie przesunięty na początek lipca. Natarcie miało się rozpocząć 5 lipca. Jednostki pancerne niemieckiej Armii Południe liczyły ponad 1000 czołgów. Od północy zostało przeznaczonych do ataku kolejnych 900 czołgów. Do wsparcia działań użyto dwóch flot powietrznych w sile 1900 samolotów. Luftwaffe miało zniszczyć samoloty radzieckie jeszcze przed startem na lotniskach. Dywizje radzieckie miały być najpierw zaatakowane z powietrza, a następnie zmiażdżone przez natarcie dywizji pancernych.
Nie powiodło się jednak zaskoczenie strony radzieckiej, która dzięki znała plany niemieckie dzięki przechwyceniu informacji przez wywiad. W rejonie Kurska skoncentrowano 1 300 000 żołnierzy i 3600 czołgów. Armia Koniewa została ustawiona na zapleczu dla bezpieczeństwa, ponadto działania wspierać miało lotnictwo radzieckie dysponujące ponad 3 tysiącami samolotami. Kiedy 5 lipca niemieckie dywizje szykowały się do natarcia, artyleria radziecka rozpoczęła ostrzał pozycji wyjściowych przeciwnika. Dywizje niemieckie poniosły poważne straty. Jednocześnie doszło do bitwy powietrznej, nie udało się lotnictwu radzieckiemu zbombardować lotnisk niemieckich, Rosjanie stracili 120 samolotów. Łącznie strona radziecka w ciągu całego dnia walk straciła 432 samoloty, kiedy Niemcy tylko 26 maszyn. Nie udało się jednak przełamać linii frontu dywizjom pancernym. Dopiero pod wieczór udało się czołgom niemieckim wedrzeć na kilka kilometrów w głąb linii radzieckich. Do 7 lipca II Korpus Pancerny SS wdarł się w linie przeciwnika na kilkadziesiąt kilometrów. Udało się to osiągnąć stronie niemieckiej dzięki wprowadzeniu do walki lotnictwa przeciwko czołgom - po raz pierwszy. 12 lipca doszło do największej bitwy pancernej II wojny światowej. Przewagę mieli Rosjanie, Niemcy zaczęli ponosić coraz większe straty. II Korpus Pancerny jako jedyny zatrzymał natarcie radzieckie, ale w ciągu trzech dni walk stracił 50% czołgów. 13 lipca Hitler wydał rozkaz zatrzymania operacji Zitadelle. 15 lipca dywizje niemieckie otrzymały rozkaz wycofania się na pozycje wyjściowe.
Operacja Zitadelle obu stronom przyniosła olbrzymie straty. Guderian ocenił tę sytuację: wskutek niepowodzenia operacji Zitadelle ponieśliśmy zdecydowaną klęskę. Wojska pancerne, uzupełnione z tak wielkim trudem, doznały ciężkich strat w ludziach i sprzęcie i stały się na długo niezdolne do walki. Możliwość przywrócenia we właściwym czasie ich siły bojowej dla obrony na froncie wschodnim stała pod znakiem zapytania. Odtąd na froncie wschodnim nie było już chwili spokoju. 17 lipca armia czerwona przystąpiła do natarcia na froncie wschodnim.
Kolejne ściągi, referaty i wypracowania z historii:
Ocena klęski wrześniowej - plan agresji Fall Weiss cz. 3
Ocena klęski wrześniowej - plan agresji Fall Weiss cz. 2
Historia żyrandoli kryształowych
