Boleslaw Krzywousty (1086-1138) - Boleslaw, wsród Piastów trzeci z kolei, chcial dorównac swoim wielkim poprzednikom:
Chrobremu i Smialemu. Pomimo iz nie wlozyl korony królewskiej, zaliczany jest do najwybitniejszych polskich wladców. Byl mlodszym synem Wladyslawa Hermana i jego drugiej zony, ksiezniczki czeskiej Judyty. Starszy brat Krzywoustego - Zbigniew pochodzil z pierwszego malzenstwa ojca, a jego matka nie miala nic wspólnego z ksiazecym rodem. Swój przydomek zawdzieczal Boleslaw pewnej deformacji czaszki, która powodowala niesymetryczny uklad miesni twarzy. Zgodnie z tym, co przekazuja zródla, juz jako siedmiolatek wzial udzial w kierowanej przez wojewode Sieciecha wyprawie na Morawy, by \"z imienia tylko walczyc\". Gall Anonim tak wspomina to wydarzenie: [...] spustoszyli przewazna czesc Moraw, przywiedli stamtad obfity lup i jenców, i powrócili bez wypadku na polu bitwy lub w drodze\".
Zrównanie w zaslugach wojennych Sieciecha i bardzo mlodego Boleslawa jest oczywiscie przesada, ale fakt wyslania syna przez ojca na wojenna wyprawe w XI wieku nie wywolywal zdziwienia. Sredniowieczne zasady wychowania chlopców zakladaly od najmlodszych lat obycie z lukiem, wlócznia, mieczem, a takze polowania na róznego zwierza. Ponoc Boleslaw wyróznial sie posród rówiesników mestwem. \"Pewnego razu - pisze Gall - Marsowe dziecie, siedzac w lesie przy sniadaniu, ujrzalo ogromnego dzika [...]; natychmiast zerwal sie od stolu, pochwycil oszczep i popedzil za nim atakujac go zuchwale, nawet bez psa\". Pietnastoletni Boleslaw na czele druzyny ojca ruszyl z odsiecza oblezonemu przez Pomorzan Santokowi. Pokonal napastników i po powrocie do Plocka otrzymal pas rycerski. Wydarzenia te wywarly duzy wplyw na dalsze losy ksiecia. Nigdy nie stronil od wojaczki, a na polu walki wykazywal sie niezwykla odwaga. Jeszcze za zycia Wladyslaw Herman podzielil panstwo pomiedzy dwóch potomków. Po smierci ojca w 1102 roku mlodszy z synów otrzymal Slask oraz Malopolske i podlegal wladzy zwierzchniej starszego, który wzial w posiadanie Wielkopolske, Kujawy, ziemie sieradzko-leczycka oraz Mazowsze.
Ta niekorzystna dla ambitnego i pragnacego zjednoczenia ziem polskich Krzywoustego okolicznosc doprowadzila do konfliktu ze Zbigniewem. Ostatecznie Boleslaw pokonal brata i w 1107 roku zmusil go do opuszczenia ojczyzny. Podjeta przez Zbigniewa próba powrotu przy wsparciu niemieckiego cesarza Henryka V (1109) nie powiodla sie. Dzieki sojuszowi Boleslawa Krzywoustego z królem wegierskim, Kolomanem, i zastraszeniu Czechów, sojuszników niemieckich, wyprawa niemiecka zakonczyla sie kleska. Do historii przeszla dzielna postawa powstanców Głogowa i pokonanie Niemców kolo Wrocławia.
Suwerennosc Polski zostala obroniona, a cesarz wycofal sie z naszego kraju i wiecej juz nie popieral staran Zbigniewa o wladze w Polsce. Gdy Krzywousty zezwolil w koncu Zbigniewowi na przyjazd do Polski, o braterskiej przyjazni nie bylo juz mowy. Wprawdzie Boleslaw przydzielil powracajacemu kilka grodów, zobowiazujac go jednoczesnie do posluszenstwa, lecz wkrótce uwiezil starszego brata i rozkazal oslepic. Niedlugo potem Zbigniew zmarl w lochu. Przysporzylo to Boleslawowi wielu upokorzen, zla slawa zas dotarla poza granice Polski. Czeski kronikarz zanotowal taka oto wypowiedz swojego wladcy: \"Nigdy nie upodobnie sie do ksiecia polskiego Boleslawa, który swego brata Zbigniewa pod przysiega wiernosci podstepnie przywolal, a trzeciego dnia pozbawil oczu. Nawet Gall Anonim skrytykowal postepek ksiecia nazywajac go \"zbrodnia i grzechem\", dalej jednak dal wyraz swej wiernosci Krzywoustemu, piszac: \"Niech nikt nie wierzy, ze byl to grzech z wyrachowania, a nie z zapalczywosci, ze go spelniono z rozmyslu, a nie pod wplywem okolicznosci\". Zbrodnie bratobójstwa Krzywousty postanowil odpokutowac przez pielgrzymke do klasztoru sw. Idziego na Wegrzech oraz do grobu sw. Wojciecha w Gnieznie. Gall Anonim pisal: \"Widzielismy [...] tak znakomitego meza, tak poteznego ksiecia [...], jak przez czterdziesci dni poscil publicznie lezac wytrwale na ziemi w popiele i wlosienicy [...] jak wyrzekl sie obcowania i rozmowy z ludzmi majac ziemie za stól, trawe za obrus, czerstwy chleb za przysmaki, a wode za nektar\".
Tragiczne zakonczenie konfliktu z bratem nie przeslonilo potomnym zaslug Boleslawa. Wsród nich przede wszystkim wymienic nalezy zwycieska wojne z niemieckim wladca Henrykiem V (1109) oraz uzależnienie Pomorza, zapewniajace panstwu polskiemu szeroki dostep do Baltyku od wyspy Rugii do ujscia Wisly. Po opanowaniu ziem pomorskich organizowal Boleslaw wyprawy misyjne majace na celu chrystianizacje poganskich dotad terenów. Prowadzil bardzo aktywna polityke miedzynarodowa. Wyprawial sie na Wegry, gdzie popieral do tronu wladce niechetnego wplywom niemieckim. Prowadzil takze przegrane boje z Czechami o Slask. Nad Polska i Kosciolem polskim zawislo tymczasem niebezpieczenstwo podporzadkowania Niemcom. Biskupstwo magdeburskie na podstawie sfalszowanych dokumentów papieskich zaczelo roscic sobie pretensje do zwierzchnosci koscielnej nad ziemiami polskimi. Takze konflikt Boleslawa Krzywoustego i jego zaangazowanie w Czechach i na Wegrzech spowodowaly reakcje ze strony króla niemieckiego. W 1135 r. ksiaze polski Boleslaw zjawil sie przed obliczem cesarza Lotara II na zjezdzie w Merseburgu. Wladca polski zlozyl hold lenny cesarzowi ( niektórzy uwazaja, ze tylko z Pomorza), zawarl pokój z królem wegierskim, a kilka lat pózniej z ksieciem czeskim. W zamian za te ustepstwa cesarz poparl starania Boleslawa o uniezaleznienie Kosciola polskiego od niemieckiego, co nastapilo w 1136 roku. Postanowienia zjazdu w Merseburgu byly zatem kompromisem naszego wladcy. Krzywousty, podobnie jak ojciec, dwukrotnie sie zenil.
Jego pierwsza malzonka byla ksiezniczka Zbyslawa, córka wielkiego ksiecia kijowskiego.
Uroczystosc zaslubin odbyla sie w 1102 roku i, jak podaje ruski kronikarz, zaskoczyla wszystkich wspanialoscia: \"Przez (...) trzy tygodnie bez przerwy rozdawal waleczny Boleslaw podarunki, jednym - mianowicie ksiazetom szuby i futra, które suknem i obramowane zlota fredzla, innym - miasta i grody, innym wreszcie - wsie i wlosci\" Po smierci Zbyslawy Krzywousty pojal za zone Niemke Salomee, hrabianke Bergu. Dala mu ona kilkanascioro dzieci, w tym wielu synów. Majac w pamieci swój krwawy zatarg ze Zbigniewem, Krzywousty postanowil podzielic panstwo miedzy meskich potomków z dwóch malzenstw.
Dodatkowo wprowadzil zasade senioratu - zwierzchnictwa najstarszego brata (seniora) nad mlodszymi (juniorami). Tak zwana ustawa sukcesyjna. Boleslawa Krzywoustego nie byla, jak tom sie zazwyczaj przyjmuje, testamentem. Zostala przyjeta na kilka lat przed smiercia ksiecia Boleslawa i z pewnoscia byla potwierdzona na wiecu moznych duchownych i swieckich. Niestety ogloszony w 1138 roku testament wladcy nie uchronil Polski przed wojna domowa. Boleslaw Krzywousty popelnil blad wierzac w rozsadek nastepców, majacych zgodnie podporzadkowac sie woli ojca. Ksiaze zlekcewazyl równiez fakt, iz jego spadkobiercy równiez beda mieli synów, którzy z czasem siegna po wladze. Boleslaw zmarl 28 pazdziernika 1138 roku w Sochaczewie. Kraj popadl w dlugi okres rozbicia dzielnicowego.
Kolejne ściągi, referaty i wypracowania z historii:
Złoty wiek
Ziemie polskie pod okupacją radziecką
Ziemie polskie pod okupacją niemiecką
Zasady przy podejmowaniu decyzji i postanowienia w sprawie polskiej w czasie kongresu wiedeńskiego
Wyprawy krzyżowe